Z kart historii

Historię szkoły opracowano na podstawie kroniki Szkoły Podstawowej w Nowym Rybiu, która została założona w 1906 r.

Historia Szkoły Podstawowej w Nowym Rybiu sięga 1906 r., kiedy to zgodnie z Rozporządzeniem CK Rady Szkolnej Krajowej w budynku dawnej szkoły parafialnej, została zorganizowana jednoklasowa szkoła. Zainteresowanie szkołą było na tyle duże, że w grudniu utworzono klasy eksponowane w Rupniowie, a później w Starym Rybiu. Z biegiem czasu stały się one samodzielnymi placówkami oświatowymi.

Kolejne lata w Szkole Podstawowej w Nowym Rybiu mijały bez ważniejszych wydarzeń chociaż zdarzały się przerwy w jej pracy, które spowodowane były panującymi chorobami takimi jak: koklusz, tyfus, czerwonka czy hiszpanka.

Długą przerwę w pracy szkoły przyniósł 1914 r. (wybuch wojny). W budynku szkolnym stacjonowały wojska co uniemożliwiło prowadzenie zajęć. Jeszcze gorszy okazał się 1916 r., gdyż od uderzenia pioruna zapaliła się sala i zginęło dwoje uczniów. Naukę wznowiono 2 stycznia 1919 r jednak ze względu na ogromną biedę (ludzie nie mieli w co się ubrać) frekwencja była niska. Z czasem jednak uczniów przybywało, aż zaistniała konieczność powiększenia szkoły. Początkowo wynajmowano izbę u gospodarza na wsi, aż w 1924 r. dzięki staraniom nauczycieli (P.Styrnali) i księdza podjęto decyzję o budowie nowej szkoły. Zakupiono drewno, lecz ze względu na skromne fundusze z budową zwlekano aż do 1926 r., kiedy to wreszcie przystąpiono do prac.

Budynek został ukończony w 1932 r .Składał się on z dwóch sal lekcyjnych, do których wchodziło się od strony drogi do Kamionnej poprzez wysunięty oszalowany ganek, a następnie wąski korytarz. Z tyłu znajdowało się wejście do kancelarii szkolnej i dwupomieszczeniowego mieszkania dla nauczycieli. Dach był kryty cementową dachówką układaną w „karo” i posiadał oryginalnie wysunięte szczyty z ozdobnie zakończonym szalowaniem z desek. Pozostałą po szkółce parafialnej część budynku przebudowano na drewutnię. W trakcie kolejnych remontów oryginalna architektura szkoły uległa zniekształceniu.

W trudnych dla Polaków latach okupacji hitlerowskiej w szkole uczyło się około 120 uczniów. Mimo zaistniałej sytuacji politycznej zajęcia odbywały się regularnie, jedynie historii Polski i geografii nauczano w godzinach popołudniowych na tajnym nauczaniu. Po zakończeniu wojny w 1945 r. przekształcono placówkę w siedmioklasową szkołę zbiorczą, przyjmującą uczniów ze Starego Rybia. Szybko okazało się, że budynek nowej szkoły jest za ciasny i kierownictwo zdecydowało się na wynajęcie na wsi izby z przeznaczeniem na salę lekcyjną. Nauczanie stało się na tyle powszechne, że w 1950 r. u osób w wieku przypisanym zupełnie zlikwidowano analfabetyzm na terenie wsi. Szkoła zaczęła odgrywać coraz większą rolę w środowisku. Powstały pierwsze koła zainteresowań, barwne gazetki, przeprowadzano odczyty.

W 1955 r. wynajęto dwie kolejne sale z przeznaczeniem na sale lekcyjne, lecz ponieważ prowadzenie nauczania w odległych od siebie punktach było bardzo uciążliwe, zaczęto myśleć o budowie nowej szkoły. Dzięki staraniom nowego dyrektora J. Biedy rozpoczęto gromadzenie materiałów, zakupiono parcelę od probostwa w Nowym Rybiu i P. J. Twaroga i rozpoczęto starania o dokumentację.

W 1960 r. przystąpiono do budowy nowej szkoły. Budowano ją sposobem gospodarczym i dlatego borykano się z ogromnymi kłopotami finansowymi i materiałowymi. Z czasem udało się pozyskać fundatorów dla szkoły, która była wznoszona jako pomnik tysiąclecia. Byli nimi Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu i gminne spółdzielnie Samopomoc Chłopska z terenu powiatu.

6 maja 1961 roku odbyło się uroczyste wmurowanie Aktu Elekcyjnego, a 12 września 1965 r. odbyło się oficjalne otwarcie szkoły. Przez kolejne lata była ona doposażana w pomoce naukowe i sprzęt szkolny oraz były wykonywane drobne remonty.

W 1998 r. budynek starej szkoły, przekazano Muzeum Okręgowemu w Nowym Sączu, w celu przeniesienia go do Sądeckiego Parku Etnograficznego w Falkowej. Jest on udostępniany do zwiedzania i na lekcje historii.